Instytut Edukacji Żywieniowej i Stylu Życia Profesora JaroszaGrudzień - Instytut Edukacji Żywieniowej i Stylu Życia Profesora Jarosza

Światowy Dzień Walki z AIDS - Pierwsze objawy są najważniejsze

1 grudnia - imieniny obchodzą: Natalia, Blanka, Edmund

Światowy Dzień Walki z AIDS - Pierwsze objawy są najważniejsze

Na świecie, każdego dnia wirusem HIV zakaża się 6 tys. osób, zaś umiera 4,5 tys.

Od 2022 do 2023 r. stwierdzono znaczący wzrost przypadków AIDS w Polsce. Liczone są to osoby, które anonimowo zgłosiły się do odpowiednich placówek ochrony zdrowia, by wykonać badanie na obecność wirusa HIV. Prawdopodobnie, nowych osób zakażonych tym wirusem jest zdecydowanie więcej, ponieważ bardzo dużo pacjentów zgłasza się do lekarza dopiero w zaawansowanym stadium tej choroby zakaźnej.

Jedną z ważnych przyczyn takiego stanu rzeczy jest to, że w ostatnich latach przestano mówić o AIDS. W obszarze ochrony zdrowia zmniejszyła się ilość kampanii oraz działań na rzecz profilaktyki i wczesnego diagnozowania AIDS.

Z tego powodu ok. 50 % zakażeń wirusem HIV rozpoznawane jest w późnym, pełnoobjawowym AIDS. Tymczasem im wcześniej rozpoznamy chorobę, tym większe są szanse na długoletnie przeżycie, przy stosowaniu leczenia antyretrowirusowego.

Choroba we wczesnym stadium zakażenia przypomina mononukleozę zakaźną o łagodnym przebiegu (kilkudniowy stan podgorączkowy z powiększeniem węzłów chłonnych szyjnych). Po tym stadium u osób nieleczonych występuje stadium bezobjawowe trwające od 1,5 roku do 15 lat. Następnie rozwijają się stopniowo takie objawy jak uczucie przewlekłego zmęczenia, ból głowy oraz częste zakażenia dróg oddechowych, skóry i przewodu pokarmowego (biegunki, półpasiec, stany podgorączkowe, powiększenie węzłów chłonnych pod pachami).

Bądźmy czujni. Jeśli mamy powyższe dolegliwości – nie zwlekajmy z konsultacją lekarską.

Jak w prosty sposób rozpoznać bezdech nocny?

2 grudnia - imieniny obchodzą: Paulina, Balbina, Rafała

Jak w prosty sposób rozpoznać bezdech nocny?

Obturacyjny bezdech nocny jest niebezpieczny dla naszego zdrowia. Stanowi ryzyko rozwoju wielu chorób, w tym nadciśnienia tętniczego (często opornego na leczenie), zaburzeń rytmu serca, cukrzycy typu 2, udaru mózgu, zawału serca oraz choroby Alzheimera. Upośledza także naszą odporność.

Jakie objawy mogą naprowadzić nas na podejrzenie tej choroby i skłonić do wykonania badania polisomnografii potwierdzającej jej rozpoznanie?

Pytanie to jest bardzo ważne, bo obturacyjny bezdech nocny można skutecznie leczyć. Do najważniejszych objawów klinicznych tej choroby należą senność w ciągu dnia, chrapanie i przebudzenia w czasie nocy.

Do rozpoznania obturacyjnego bezdechu nocnego możemy użyć kwestionariusza Berlińskiego oceniającego skalę senności. Osoba wypełniająca kwestionariusz ocenia szansę na zapadnięcie w drzemkę od 0 do 3 (0 – na pewno nie zapadnę w drzemkę, 1 – niewielkie prawdopodobieństwo drzemki, 2 – umiarkowane prawdopodobieństwo drzemki, 3 – bardzo duże prawdopodobieństwo drzemki) w następujących sytuacjach:

– czytanie na siedząco;

– oglądanie telewizji;

– siedzenie w miejscu publicznym np. konferencja, kino, spotkanie;

– rozmowa na siedząco;

– siedzenie po obiedzie (bez alkoholu);

– w samochodzie po zatrzymaniu się na kilka minut w korku.

Jeśli uzbieramy 10-15 pkt. to mamy nadmierną senność w dzień. Jeśli powyżej 15 pkt. – mamy chorobliwą senność – wtedy pilnie powinniśmy zgłosić się do lekarza.

Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych - Korzyści zdrowotne z regularnego jedzenia

3 grudnia - imieniny obchodzą: Franciszek, Ksawery, Kasjan

Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych - Korzyści zdrowotne z regularnego jedzenia

Wiele osób, które wchodzą na drogę zdrowego żywienia i stylu życia, nie docenia korzyści zdrowotnych z regularnego jedzenia – o tych samych porach, 4-5 razy dziennie. To zalecenie naukowców znane jest już od dawna i zostało włączone do 10 zasad zdrowego żywienia i stylu życia oraz norm żywienia. Najlepiej jest spożywać 5 posiłków dziennie, a ostatni z nich na 3 godziny przed planowanym snem.

Przy czym śniadanie powinno być pełnowartościowe i dobrze zbilansowane pod względem ilości węglowodanów, białek i tłuszczów oraz powinno być nawet większym ilościowo posiłkiem od obiadu. Istotne jest także wolne spożywanie posiłków, co korzystnie wpływa na metabolizm i wydzielanie insuliny oraz zmniejsza ryzyko nadwagi i otyłości.

Jeśli tego przestrzegamy i jemy posiłki o tej samej porze, to mamy w ciągu dnia mniejszy poziom hormonu głodu (greliny) oraz większy poziom hormonu sytości (leptyny). Poza tym jeśli pomijamy śniadanie lub jemy je późno oraz zjadamy ostatni posiłek tuz przed snem to mamy zwiększone tempo lipogenezy (tworzenia tkanki tłuszczowej), a zmniejszone tempo lipolizy (spalania tkanki tłuszczowej). Badania wykazują także, że jeśli zjemy małe śniadanie lub w ogóle go nie zjemy, to później jemy więcej, mamy większe uczucie głodu i spożywamy więcej słodkich produktów.

Istotne jest również to, żeby wszystkie posiłki w ciągu dnia były spożyte w ciągu 10 godzin. Oznacza to, że jeśli śniadanie zjemy o 8:00 rano, to kolację powinniśmy spożyć do 18:00.

Jeśli przestrzegamy tej zasady to zmniejszamy ryzyko rozwoju zespołu metabolicznego, hipercholesterolemii, stanu przedcukrzycowego i cukrzycy typu 2 oraz nadciśnienia tętniczego.

Barbórka - Jakie szkody zdrowotne powoduje bruksizm?

4 grudnia - imieniny obchodzą: Barbara, Bernard, Filip

Barbórka - Jakie szkody zdrowotne powoduje bruksizm?

Czy wiesz, że zęby powinny się ze sobą stykać tylko 30 minut na dobę? Co więcej, ten pół godzinny czas kontaktu zębów ze sobą, to w zasadzie czas, w którym spożywamy posiłki. Pozostałe 23 i pół godziny to okres, w którym między zębami powinna być przerwa.

W momencie, gdy zgrzytamy zębami w nocy albo „zaciskamy zęby” to tak jakby na nasze zęby oddziaływała siła nacisku nawet 400 do 500 kg! Konsekwencje tego są groźne dla naszego zdrowia.

U podłoża tego zjawiska nazywanego bruksizmem leży dysfunkcja stawów skroniowo-żuchwowych. Objawami bruksizmu są najczęściej bóle stawów skroniowo-żuchwowych promieniujące do szczęki w czasie żucia, trzaski stawowe, bóle głowy, asymetria twarzy. Poza tym jeśli go nie leczymy mogą pojawić się suchość oka, bolesność wokół oczodołu i czasami nieostre widzenie, a także bóle i szum w uszach oraz zaburzenia równowagi. Bruksizm może prowadzić także do ścierania i pękania zębów oraz stanów zapalnych okołozębowych i dziąseł.

Do najważniejszych czynników ryzyka bruksizmu poza predyspozycjami genetycznymi należą przewlekły stres, nieprawidłowy zgryz, źle dopasowane koronki i protezy, a także alkohol, palenie tytoniu, niektóre leki oraz częste żucie gumy. Do bruksizmu prowadzić może również nieprawidłowa dieta – uboga w magnez, potas i wapń.

W czasie przewlekłego stresu, napięć emocjonalnych dochodzi często do zwiększenia napięcia mięśni odpowiadających za poruszanie żuchwą. Wówczas, bardzo często w czasie snu, przed zaśnięciem lub tuż po obudzeniu dochodzi do tarcia górnych zębów szczękowych o dolne zęby żuchwy.

Bruksizm występuje najczęściej u ludzi młodych i w średnim wieku (20-45 lat), ale często występuje także u dzieci. Jeśli mamy powyższe objawy, to najlepiej skonsultować się ze stomatologiem i psychologiem (jeśli żyjemy w przewlekłym stresie). Mamy szansę na skuteczne leczenie bruksizmu poprzez korektę zgryzu, szynę relaksacyjną, psychoterapię i dietę bogatą w składniki mineralne.

5 grudnia - imieniny obchodzą: Bartosz, Krystyna, Anastazy

Które leki mogą uszkodzić wątrobę?

Nadużywanie leków zwiększa ryzyko ich hepatotoksycznego działania. Uszkodzenie wątroby związane jest ze szkodliwym działaniem metabolitów powstałych w wyniku przemian leków w wątrobie. Metabolity te powodują między innymi martwicę hepatocytów (komórek wątrobowych), zaburzenia odpływu żółci i mogą prowadzić do niewydolności wątroby, czasami o ciężkim przebiegu.

Do polekowego uszkodzenia wątroby predysponuje starszy wiek, niedożywienie, otyłość, stosowanie kilku leków równocześnie, przewlekła choroba wątroby i płeć (większe ryzyko jest u mężczyzn).

Pierwszym objawem uszkodzenia wątroby jest najczęściej zażółcenie białkówek – powinniśmy zwracać na to uwagę, gdy zażywamy leki, a w badaniach krwi obserwujemy duże zwiększenie aktywności aminotransferaz (ALT, AST).

Uszkodzenie wątroby może powodować ok. 800 leków. Powinniśmy zatem być zawsze czujni, skrupulatnie przestrzegać dawek i okresu ich stosowania zgodnie z zaleceniami lekarza i czytać ulotki (szczególnie, gdy kupujemy leki bez recepty).

Na szczęście do polekowego uszkodzenia wątroby dochodzi rzadko. Warto pamiętać, że do leków o największej hepatotoksyczności należą antybiotyki, jak amoksycylina z kwasem klawulanowym, erytromycyna, flukloksacylina, leki antykoncepcyjne i leki anaboliczne, niektóre leki antydepresyjne (trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, chloropromazyna), niektóre statyny (atorwastatyna), metformina i co najważniejsze leki przeciwbólowe dostępne bez recepty jak paracetamol, metamizol (pyralgina).

Najlepiej zażywać leki po konsultacji z lekarzem!

Mikołajki - Co to są ekwiwalenty bólu zawałowego serca?

6 grudnia - imieniny obchodzą: Mikołaj, Angelika, Emilian

Mikołajki - Co to są ekwiwalenty bólu zawałowego serca?

Bardzo dużo ludzi cierpi na otyłość, cukrzycę typu 2 oraz choroby układu sercowo-naczyniowego, jak nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca. U osób mających wymienione choroby ryzyko wystąpienia zawału serca jest wielokrotnie większe niż u osób zdrowych.

W razie jego wystąpienia powinniśmy być jak najszybciej przetransportowani do szpitala i leczeni. O ile wystąpienie bólu, najczęściej bardzo silnego w okolicy zamostkowej o charakterze gniotącym, ściskającym, dławiącym i promieniującym do ręki, szyi, żuchwy, pleców, nie budzi wątpliwości, że może to być zawał, to już inne objawy niezwiązane z bólem w klatce, rzadko naprowadzają na rozpoznanie tej groźnej choroby.

Są to właśnie ekwiwalenty bólu zawałowego. Należą do nich objawy dyspeptyczne (ból lub dyskomfort w nadbrzuszu, nudności), bóle całego brzucha, duże zmęczenie i osłabienie, duszności oraz omdlenie. Tego typu nietypowe objawy wskazujące na zawał serca występują częściej u kobiet, u osób w starszym wieku, u chorych z cukrzycą i przewlekłą niewydolnością nerek.

Co to jest nietolerancja laktozy i jakie są jej przyczyny?

7 grudnia - imieniny obchodzą: Ambroży, Marcin, Urban

Co to jest nietolerancja laktozy i jakie są jej przyczyny?

Końcowy etap trawienia węglowodanów zachodzi w jelicie cienkim, a dokładnie w tzw. rąbku szczoteczkowym komórek tej części jelita. To w nim znajduje się laktaza, która rozkłada cukier mleczny laktozę. Jeśli mamy za mało tego enzymu, co dość często występuje zwłaszcza u osób starszych, to wówczas laktoza nie jest rozkładana, co wywołuje tzw. nietolerancję laktozy (w gruncie rzeczy nietolerancję mleka i jego przetworów).

Jej przykrymi objawami klinicznymi są ból i wzdęcia brzucha, nadmierna ilość gazów oraz nudności po spożyciu produktów zawierających laktozę. Czasami objawami nietolerancji mogą być zaparcia ze wzdęciami brzucha.

Niedobór laktazy może być także wrodzony. Mówimy wówczas o pierwotnym niedoborze laktazy typu dorosłych. Wyróżniamy także niedobór laktazy wtórny spowodowany uszkodzeniem rąbka szczoteczkowego jelita cienkiego, najczęściej w przebiegu infekcji wirusowej, bakteryjnej lub pasożytniczej. Do rzadszych przyczyn należą choroba Leśniowskiego-Crohna, choroba trzewna, nadmierne spożywanie alkoholu, niedożywienie i inne rzadsze przyczyny.

Nietolerancję laktozy możemy rozpoznać przy pomocy prostego testu oceniającego ilość wydychanego wodoru po doustnym spożyciu laktozy tzw. test oddechowy po doustnym obciążeniu laktozą.

Problem jest bardzo trudny. Pacjenci, którzy unikają spożycia produktów mlecznych narażeni są na niedobór wapnia, co zwiększa m.in. ryzyko osteoporozy, nadciśnienia tętniczego i raka jelita grubego.

Leczenie nietolerancji laktozy sprowadza się głównie do wyeliminowania lub ograniczenia (do ilości dobrze tolerowanej) mleka i jego przetworów oraz w przypadkach wtórnej nietolerancji laktozy, leczenia również choroby podstawowej. W niektórych przypadkach ograniczenie spożycia mleka wystarcza do ustąpienia objawów. Warto również pamiętać, że jogurt, kefir i kwaśne mleko dzięki laktazie bakteryjnej, zawierają zdecydowanie mniej laktozy. Na rynku znajdują się także produkty mleczne bezlaktozowe.

Powinniśmy pamiętać także o utajonych źródłach laktozy. Znajduje się ona także w chlebie, i innych produktach piekarniczych, ciastkach, słodyczach, płatkach owsianych, margarynach i produktach typu instant (np. zupy). Czytajmy etykiety!

8 grudnia - imieniny obchodzą: Edyta, Maria, Alojzy

Jak e-papierosy szkodzą zdrowiu?

W ostatnich kilkunastu latach bardzo wzrosło zainteresowanie, zwłaszcza młodzieży, wyrobami tytoniowymi, głównie e-papierosami. Wynika to z obiegowych opinii, że e-papierosy są znacznie zdrowsze niż tradycyjne papierosy.

Papierosy elektroniczne (e-papierosy) są to urządzenia inhalacyjne zasilane przez baterie, wytwarzające aerozol tworzący się podczas podgrzewania płynu inhalacyjnego. Badania są jednoznaczne – podają, że już ok. 20 % uczniów ostatniej klasy szkoły podstawowej i ok. 44 % uczniów klas ponadpodstawowych próbuje używać e-papierosów.

Tymczasem e-papierosy zawierają składniki szkodliwe dla zdrowia.

Należą do nich m.in. metale (nikiel, chrom, krzem), nikotyna, glikol propylenowy. A w wytwarzanym aerozolu znajdują się nitrozaminy, nitrozonornikotyna, akroleina, glycidol, formaldehyd oraz policykliczne wodorowęglany aromatyczne.

Następstw zdrowotnych używania e-papierosów jest dużo. Mogą zwiększać ryzyko raka płuc i innych nowotworów, astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Mogą powodować bóle głowy i uszkodzenia narządów oraz działają toksycznie na układ rozrodczy (mogą powodować niepłodność).

Jakie powikłania zdrowotne może spowodować grypa?

9 grudnia - imieniny obchodzą: Wiesław, Leokadia, Joachim

Jakie powikłania zdrowotne może spowodować grypa?

Nie zapominajmy o grypie, a dokładnie o szczepieniach przeciwko grypie. Na świecie każdego roku choruje na tę chorobę od 300 mln do 1 mld 400 mln ludzi.

Właśnie teraz jesteśmy w okresie, w którym ilość zachorowań będzie wzrastała. Nasze organizmy przez okres pandemii nie miały większej styczności z wirusami grypy z powodu bardzo dużych ograniczeń w kontaktach międzyludzkich, związanych z restrykcjami przeciwko Covid-19. Z tego powodu jesteśmy bardziej podatni na infekcje grypowe i ich powikłania.

Nie chodzi tylko o to, że będziemy przez 1 lub 2 tygodnie chorowali – niektórzy z nas nawet ciężko. Po kilku miesiącach, nawet po lekkim przechorowaniu, mogą nasilić się zmiany zakrzepowo-zatorowe i zmiany zapalne w naszych tętnicach, przyśpieszające zmiany miażdżycowe.

W konsekwencji po przechorowaniu grypy (nawet o lekkim przebiegu) jesteśmy narażeni na groźne choroby. Wykazano, że szczepienie przeciwko grypie może istotnie zmniejszyć ryzyko udaru mózgu, zawału serca, pogrypowego zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia osierdzia, zapalenia płuc, zapalenia oskrzeli, zapalenia opon mózgowych, zapalenia mięśni, zespołu Reye’a, zespołu Guillaina-Barrégo (choroba nerwów obwodowych). Nie zwlekajmy, zaszczepmy się przeciwko grypie!

Ile kalorii tracimy na zwykłe czynności?

10 grudnia - imieniny obchodzą: Brajan, Andrzej, Daniel

Ile kalorii tracimy na zwykłe czynności?

Wiele osób zastanawia się jak sprostać zaleceniom dotyczącym aktywności fizycznej. Nie ma bowiem żadnych wątpliwości, że jest ona niezwykle ważna dla bilansu energetycznego naszego organizmu oraz zapobiega nadwadze i otyłości. Co więcej niezależnie od „nadmiaru” kilogramów, jeśli codziennie jesteśmy w ruchu, uprawiamy jakieś ćwiczenia fizyczne, to zmniejszamy ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego (nadciśnienia tętniczego, udaru mózgu, zawału serca), nowotworów złośliwych, osteoporozy i demencji.

Okazuje się, że niezbędna dla naszego organizmu „dawka” aktywności fizycznej może być osiągnięta w prosty sposób. Wskazują na to badania oceniające wydatek kaloryczny w czasie wykonywania zwykłych czynności życia codziennego.

Zacznijmy od najprostszych. Na przykład godzinne sprzątanie mieszkania spowoduje przeciętnie wydatek 175 kcal. W tym godzinne prasowanie – 157 kcal, odkurzanie – 170 kcal, zmywanie podłogi – 200 kcal, ścieranie kurzu – 166 kcal. Bardzo dużo kalorii, bo aż 416 spalamy w czasie godzinnej pracy na działce czy też w ogródku. Najlepsze w tym przypadku aktywności siłowo-wytrzymałościowe to przycinanie żywopłotu, grabienie, przesadzanie roślin oraz kopanie. Nawet koszenie trawy kosiarką przez godzinę to utrata 320 kcal. Zaskakujące może być też to, że jeśli stoimy, a nie siedzimy to w ciągu godziny spalimy dodatkowe 60 kcal. Kolejny spektakularny przykład, jeśli wchodzimy po schodach (np. w metrze, w budynku) tylko przez 5 minut to spalimy aż ok. 227 kcal!

Zobacz także: Jaka jest optymalna aktywność fizyczna dla dzieci i młodzieży?, Aktywność fizyczna – niezbędna dla osób w starszym wieku

11 grudnia - imieniny obchodzą: Artur, Damazy, Stefan

Samowspółczucie pomaga być zdrowym

Tak – z pewnością tytuł budzi zdziwienie. Co to tak naprawdę jest samowspółczucie? W najprostszy sposób możemy je zdefiniować jako okazywanie sobie samemu wyrozumiałości i życzliwości, zamiast krytykowania siebie, gdy odnieśliśmy jakąś porażkę albo nie udało nam się osiągnąć zamierzonego celu. Możemy to uzupełnić jeszcze o ważną umiejętność współodczuwania z innymi ludźmi ich emocji związanych ze spotykanymi przez nich kłopotami i trudnościami. Ułatwia nam to tworzenie z nimi dobrych relacji i więzi.

Jeśli będziemy potrafić zaopiekować się samym sobą, jak naszym przyjacielem, to zaakceptujemy swoje niedoskonałości oraz to, że możemy w naszym życiu napotykać wiele problemów. Pozwoli to na zredukowanie napięcia i złagodzenie przewlekłych stresów. A to przyczyni się do zmniejszenia wydzielania kortyzolu wytwarzanego przez korę nadnerczy oraz zmniejszenie częstości tętna i ciśnienia krwi oraz zwiększenia wydzielania w mózgu neuroprzekaźników pozytywnie wpływających na nasze samopoczucie i nastrój.

Traktujmy siebie po przyjacielsku, akceptujmy nasz wygląd, nasze słabsze strony – po prostu traktujmy siebie z dobrocią. Łatwiej będzie nam żyć i być szczęśliwym.