Biblioteka
-
91. Projekt KIK/34 Szwajcarsko-Polski Program Współpracy Zachowaj Równowagę
Wolnicka K. i wsp., Intervention for improvement the diet and physical activity of children and adolescents in Poland, Rocz Panstw Zakl Hig, 2020, 71, 4
Prof. M. Jarosz był twórcą i kierownikiem projektu KIK/34 „Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej” w Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy Zachowaj Równowagę w latach 2011–2016. Po dwóch latach działań realizowanych w ramach prowadzonej certyfikacji „Szkoła/Przedszkole Przyjazne Żywieniu i Aktywności Fizycznej” stwierdzono istotną poprawę w nawykach żywieniowych dzieci i młodzieży m.in. wzrósł o 33% odsetek uczniów spożywających 5 posiłków dziennie oraz zmniejszyło się spożycie słodkich napojów o 19%. Poza tym osiągnięto 20% wzrost wiedzy z zakresu żywienia i 5% wzrost aktywności fizycznej. Stwierdzono zmniejszenie częstości występowania nadwagi i otyłości o 3,3% wśród najmłodszych uczniów.
-
92. Projekt KIK/34 Szwajcarsko-Polski Program Współpracy Zachowaj Równowagę
Jarosz M. i wsp., Stan odżywienia wśród polskich dzieci w wieku szkolnym, Żyw Człow Metab, 2019, 46, 1, 48–49
Jarosz M., Wojda B., Program redukcji masy ciała – skuteczne narzędzie do poprawy parametrów metabolicznych, Żyw Człow Metab, 2019, 46, 1, 45–47
Prof. M. Jarosz był pomysłodawcą i kierownikiem projektu KIK/34 „Zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeństwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej” w Szwajcarsko-Polskim Programie Współpracy Zachowaj Równowagę w latach 2011–2016. W ramach zadania „Edukacja i wdrażanie zasad prawidłowego żywienia i aktywności fizycznej w przedszkolach i szkołach oraz ocena wpływu tej edukacji na sposób żywienia, stan odżywienia, aktywność fizyczną i poziom wiedzy dzieci i młodzieży” oceniono stan odżywienia wśród polskich dzieci w wieku szkolnym. W badaniu wzięły udział 64 szkoły, w tym 3266 dzieci w wieku od 11 do 16 lat. U 22,3% badanych stwierdzono nadwagę i otyłość, a u 8,6% niedobór masy ciała. Nadmiar masy ciała częściej był obserwowany u chłopców (25,5%) niż u dziewcząt (19,2%), w przeciwieństwie do niedowagi, która częściej dotyczyła dziewcząt (11%) niż chłopców (6,2%).
W ramach innego zadania pt. „Wdrażanie zasad racjonalnego stylu życia wśród osób z nadwagą i otyłością w systemie ochrony zdrowia w Polsce” w latach 2012–2016 przeprowadzono 42 edycje 12-tygodniowego programu redukcji masy ciała w placówkach medycznych w całej Polsce, z których skorzystało ponad 2100 osób z nadmierną masą ciała. Program ten był realizowany przez zespół terapeutyczny – lekarz, dietetyk, psycholog, rehabilitant. Okazał się on efektywnym narzędziem w walce z otyłością, który może być stosowany w placówkach POZ. Uzyskane wyniki biochemiczne potwierdzają, że postępowanie według zasad programu daje realne szanse na poprawę parametrów metabolicznych, a tym samym daje realne szanse na zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
-
93. POL-HEALTH
Jarosz M., Rychlik E., Otyłość – problem coraz bardziej powszechny, Family Medicine & Primary Care Review, 2009, July–September, 11, 3, 646–653
Prof. M. Jarosz był kierownikiem i głównym wykonawcą programu POL-HEALTH Narodowy program zapobiegania nadwadze i otyłości oraz przewlekłym chorobom niezakaźnym poprzez poprawę żywienia i aktywności fizycznej oraz współautorem artykułu, który stanowił materiał edukacyjny dla lekarzy medycyny rodzinnej. W materiale tym zwrócono uwagę na dramatyczne narastanie epidemii otyłości w Polsce, zwłaszcza u dzieci i młodzieży. Wskazano, że otyłość pośrednio stanowi przyczynę większości wizyt u lekarzy medycyny rodzinnej, ponieważ nie tylko jest chorobą, ale przyczynia się do rozwoju większości chorób, zwłaszcza cukrzycy typu II, chorób układu sercowo-naczyniowego, nowotworów złośliwych i wielu innych. Zwrócono uwagę, że Europejska Karta Walki z Otyłością zaleca także lekarzom podstawowej opieki zdrowotnej (w tym głównie lekarzom rodzinnym) wykonywanie wszystkim pacjentom badań antropometrycznych, w celu możliwie jak najwcześniejszego wykrycia u nich nadwagi i otyłości oraz wdrażania stosownej terapii związanej ze zmianą żywienia i aktywności fizycznej.
-
94. Praktyczny podręcznik dietetyki
Praktyczny podręcznik dietetyki, Jarosz M. (red.), IŻŻ, Warszawa, 2010
Prof. M. Jarosz był redaktorem naukowym i głównym autorem większości rozdziałów podręcznika obejmującego większość zagadnień związanych z poradnictwem dietetycznym i dotyczącym stylu życia dla osób zdrowych (dzieci, młodzież, osoby dorosłe, kobiety w ciąży i karmiące piersią, osoby starsze) oraz dla osób chorych ze szczególnym uwzględnieniem chorób sercowo-naczyniowego, otyłości i cukrzycy, chorób przewodu pokarmowego i nowotworów złośliwych. W książce zawarte są także rekomendacje odnośnie bezpieczeństwa żywności i żywienia chorych w szpitalach. Pierwsze wydanie „Praktyczny podręcznik dietetyki” z 2010 roku otrzymało wyróżnienie „ACADEMIA 2011” przyznane na V Targach Książki Akademickiej i Naukowej przez niezależne jury za wartość merytoryczną, dydaktyczną i edytorską monografii. Najnowsze wydania pojawiło się w latach 2016 r.
-
95. Dietetyka – żywność, żywienie w prewencji i leczeniu
Dietetyka – żywność, żywienie w prewencji i leczeniu, Jarosz M. (red.), IŻŻ, Warszawa, 2016, 2017
Pierwsze wydanie „Praktyczny podręcznik dietetyki” z 2010 roku otrzymało wyróżnienie „ACADEMIA 2011” przyznane na V Targach Książki Akademickiej i Naukowej przez niezależne jury za wartość merytoryczną, dydaktyczną i edytorską monografii. Podręcznik wydany w 2017 roku zawierał wszystkie aspekty związane z wpływem żywności i żywienia na zdrowie człowieka oraz standardy dietetyczne leczenia chorób żywieniowo-zależnych. Bardzo szczegółowo zostały omówione zasady prawidłowego żywienia u dzieci i młodzieży, osób dorosłych, kobiet w ciąży, osób w starszym wieku oraz osób uprawiających sport. W zasadach tych omówiono również zalecenia żywieniowe dla kobiet i mężczyzn w okresie prokreacyjnym. Podręcznik zawiera także informacje na temat możliwości oceny stanu odżywienia, oceny sposobu żywienia oraz informacje na temat programów komputerowych do planowania i bieżącej oceny żywienia i stanu odżywienia chorych. Podręcznik zawiera również informacje na temat prawa żywnościowego, żywności specjalnego przeznaczenia żywieniowego, produktów wzbogaconych, suplementów diety, substancji dodatkowych w żywności, oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, interakcji pomiędzy żywności a lekami i suplementami diety oraz spersonalizowanego żywienia.
-
96. Tkanka tłuszczowa – ważny narząd w organizmie człowieka
Jarosz M., Respondek W., Tkanka tłuszczowa – ważny narząd w organizmie człowieka, [w:] Dietetyka oparta na dowodach, Poniewierka E. (red.), MedPharm Polska, 2016, 119–147
Prof. M. Jarosz był głównym autorem rozdziału „Tkanka tłuszczowa – ważny narząd w organizmie człowieka”. Przedstawiono w nim wiedzę na temat rozmieszczenia i roli tkanki tłuszczowej w magazynowaniu i uwalnianiu energii oraz produkowaniu i uwalnianiu hormonów oraz substancji biorących udział w regulacji łaknienia i sytości. Ważnym wątkiem, któremu poświęcono uwagę jest przedstawienie cech charakterystycznych tkanki tłuszczowej o różnym umiejscowieniu.
-
97. Żywieniowa profilaktyka chorób układu krążenia
Szostak W. B., Jarosz M., Żywieniowa profilaktyka chorób układu krążenia, [w:] Dietetyka kliniczna, Grzymisławski M. (red.), PZWL, Warszawa, 2019, 458–467
W podrozdziale przedstawiono najczęstsze czynniki ryzyka choroby niedokrwiennej serca, w których uwzględniono szczególną rolę w rozwoju tej choroby hipercholesterolemii związanej głównie ze spożyciem tłuszczów zwierzęcych. Wykazano w jaki sposób skojarzenie kilku czynników ryzyka np. cholesterol, alkohol, cukrzyca, palenie tytoniu zwiększa ryzyko zawału i udaru. Omówiono także te cechy diety śródziemnomorskiej, które są najważniejsze w profilaktyce miażdżycy.
-
98. Żywienie w dyslipidemiach
Cybulska B., Kłosiewicz-Latoszek L., Jarosz M., Żywienie w dyslipidemiach, [w:] Dietetyka kliniczna, Grzymisławski M. (red.), PZWL, Warszawa, 2019, 467–476
W podrozdziale omówiono jakie powinny być stężenia docelowe cholesterolu LDL-C w zależności od istniejącej u pacjenta kategorii ryzyka zgonu z powodu choroby sercowo-naczyniowej w ciągu 10 lat. Ważnym elementem rozdziału jest podsumowanie wpływu modyfikacji niefarmakologicznej (np. zmniejszenie spożycia tłuszczów trans i tłuszczów nasyconych, zwiększenie spożycia błonnika) na poszczególne parametry profilu lipidowego.
-
99. Medycyna stylu życia w prewencji i leczeniu chorób gastroenterologicznych
Jarosz M., Medycyna stylu życia w prewencji i leczeniu chorób gastroenterologicznych, [w:] Medycyna stylu życia, Śliż D, Mamcarz A. (red.), PZWL, Warszawa, 2018, 455–462
W rozdziale przedstawiono główne przyczyny związane z żywnością, żywieniem i innymi czynnikami stylu życia w rozwoju chorób przewodu pokarmowego oraz zbiór zaleceń dotyczących żywienia i stylu życia w leczeniu chorób czynnościowych i organicznych przewodu pokarmowego. Szczególną uwagę poświęcono omówieniu roli mikrobioty jelitowej w procesach fizjologicznych i patologicznych i jej potencjalnego znaczenia w leczeniu tych chorób.
-
100. Zaparcia
Zaparcia, Porady lekarzy i dietetyków, Jarosz M., Dzieniszewski J. (red.), PZWL, Warszawa, 2019
Prof. M. Jarosz był redaktorem i głównym autorem książki zawierającej praktyczne porady i zalecenia specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia dla pacjentów i lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Przyczyną zaparć może być choroba przewodu pokarmowego, wymagająca zdiagnozowania i leczenia, jednak najczęściej winowajcami są: nieregularny tryb życia i ciągły pośpiech, obciążenia psychiczne, nieprawidłowe żywienie oraz stałe powstrzymywanie się od wypróżnienia. W zwalczaniu zaparć skuteczne są metody niefarmakologiczne. W poradniku znajdują się rady jak zmienić dietę i tryb życia, jakich potrwa unikać oraz z jakich produktów spożywczych przyrządzać posiłki, by pozbyć się zaparć. W książce znajdują się także przykładowe jadłospisy.
-
101. Gazy jelitowe
Gazy jelitowe, Porady lekarzy i dietetyków, Jarosz M., Dzieniszewski J. (red.), PZWL, Warszawa, 2020
Prof. M. Jarosz był redaktorem i głównym autorem książki zawierającej praktyczne porady i zalecenia specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia dla pacjentów i lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Przyczyną nadmiaru gazów w przewodzie pokarmowym może być poważna choroba przewodu pokarmowego, wymagająca leczenia, jednak najczęściej wynika on ze stałego pośpiechu, stresu, nadmiernego i nieprawidłowego jedzenia. Gromadzeniu się gazów w jelitach towarzyszą objawy uznawane w naszej kulturze za wstydliwe, dlatego wiele osób nie mówi o nich swojemu lekarzowi i dalej cierpi. Poradnik pokazuje jak zmodyfikować sposób żywienia – co jeść, a jakich potraw unikać – aby złagodzić przykre objawy lub nawet całkowicie im zapobiec. W książce umieszczone zostały przykładowe jadłospisy.
-
102. Dna moczanowa
Pachocka L., Jarosz M., Dna moczanowa, Porady lekarzy i dietetyków, Jarosz M., Dzieniszewski J. (red.), PZWL, Warszawa, 2012
Prof. M. Jarosz był redaktorem i głównym autorem książki zawierającej praktyczne porady i zalecenia specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia dla pacjentów i lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. W książce opisane są przyczyny dny moczanowej, jej objawy, sposoby rozpoznawania, rodzaje chorób współistniejących oraz metody zapobiegania i leczenia. Znajdują się w niej także przykładowe jadłospisy.
-
103. Celiakia
Celiakia, Porady lekarzy i dietetyków, Jarosz M., Dzieniszewski J. (red.), PZWL, Warszawa, 2019
Prof. M. Jarosz był redaktorem i głównym autorem książki zawierającej praktyczne porady i zalecenia specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia dla pacjentów i lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. W książce znajduje się opis celiakii m.in. jej objawów i metod rozpoznawania. W poradniku znajdują się rady, jakie produkty spożywcze nie zawierają glutenu, jak komponować dietę bezglutenową, aby zapewnić organizmowi niezbędne składniki odżywcze, a także jakie leki oraz preparaty witaminowe i mineralne można bezpiecznie zażywać. Znajdują się w niej także przykładowe jadłospisy.
-
104. Kamica żółciowa
Kamica żółciowa, Porady lekarzy i dietetyków, Jarosz M., Dzieniszewski J. (red.), PZWL, Warszawa, 2018
Prof. M. Jarosz był redaktorem i głównym autorem książki zawierającej praktyczne porady i zalecenia specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia dla pacjentów i lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. Kamica żółciowa w większości przypadków nie wywołuje żadnych objawów i może pozostać nierozpoznana – bez żadnych niekorzystnych dla zdrowia skutków. Jednak u części osób powstające w drogach żółciowych złogi mogą wywoływać zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, napady ostrego bólu (zwanego kolką wątrobową) i groźne powikłania. Do czynników sprzyjających rozwojowi kamicy żółciowej należą m.in. nieregularny tryb życia, niewłaściwe odżywianie, otyłość i gwałtowne odchudzanie. Poradnik pokazuje, jak zmodyfikować sposób odżywiania – co jeść, a jakich potraw unikać – aby zapobiec dolegliwościom lub doprowadzić do zmniejszenia kamieni. Zawarte są w nim też przykładowe jadłospisy.
-
105. Choroby żołądka i dwunastnicy
Choroby żołądka i dwunastnicy, Porady lekarzy i dietetyków, Jarosz M., Dzieniszewski J. (red.), PZWL, Warszawa, 2019
Prof. M. Jarosz był redaktorem i głównym autorem książki zawierającej praktyczne porady i zalecenia specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia dla pacjentów i lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej. W poradniku znajdują się rady jak postępować oraz co jeść, a jakich potraw unikać, by złagodzić lub nawet całkowicie zlikwidować dolegliwości towarzyszące chorobom. W książce zostały opisane: zakażenie Helicobacter pylori, choroba wrzodowa, choroba refluksowa żołądkowo-przełykowa oraz dyspepsja (niestrawność) czynnościowa. Znajdują się w niej także przykładowe jadłospisy.
