Biblioteka
-
1. Żywienie człowieka a zdrowie publiczne Tom 3
Rola żywienia i aktywności fizycznej w profilaktyce otyłości i przewlekłych chorób niezakaźnych, Jarosz M., Respondek W., w: Żywienie człowieka a zdrowie publiczne Tom 3, Gawęcki J., Roszkowski W. F. (red.), PWN, Warszawa, 2023, Wyd. II, 112-125
W rozdziale tym przedstawiono, jak żywienie i poszczególne produkty żywnościowe oraz aktywność fizyczna wpływają na rozwój otyłości i przewlekłych chorób niezakaźnych (cukrzycy typu 2, chorób układu sercowo-naczyniowego, nowotworów złośliwych, osteoporozy). Podkreślono, że do najważniejszych czynników ryzyka otyłości i chorób przewlekłych zalicza się za duże spożycie energii, za duże spożycie tłuszczów zwierzęcych, cukrów prostych, soli oraz za małe spożycie warzyw i owoców oraz pełnoziarnistych produktów zbożowych.
-
2. Nowa Piramida opisana w „Lek w Polsce”
Jarosz M., Piramida Żywienia i Stylu Życia Profesora Jarosza 2021 (dla dorosłych), Lek w Polsce, Wyd. Medyk, 2022’05, 32 (372), 41-49
Nowa koncepcja Piramidy oznacza powrót do pierwotnego znaczenia starogreckiego terminu dieta, które w tamtych czasach oznaczało styl życia, a nie tylko sposób żywienia. W związku z tym koniecznością stało się opracowanie nowego planu na zdrowe i długie życie w postaci Piramidy Żywienia i Stylu Życia.
Część żywieniowa jest nadal bardzo ważnym i jasno opisanym obszarem życia człowieka, lecz musi być bardzo ściśle powiązana z naszą codziennością. Dlatego w podstawie Piramidy i w pierwszej zasadzie znalazły się najważniejsze elementy zdrowego stylu życia. Warto mieć je na uwadze i wdrażać je każdego dnia.
Artykuł na temat Piramidy ukazał się w „Lek w Polsce”. Jest on dostępny także w wersji online.
-
3. Program „Owoce i warzywa w szkole”
Jarosz M., Wolnicka K., Jaczewska-Schuetz J., Tarszewska A., Ewaluacja Programu Owoce i warzywa w szkole – Raport podsumowujący, Warszawa, 2016
Prof. M. Jarosz był kierownikiem badania ewaluacyjnego programu Komisji Europejskiej „Owoce i warzywa w szkole” realizowanego w Polsce na zlecenie i przy współpracy z Agencją Rynku Rolnego (obecnie Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa) – badania, którego celem była ocena skuteczności programu poprzez określenie jego wpływu na nawyki żywieniowe dzieci, w szczególności na spożywanie owoców i warzyw, a także na poziom wiedzy z zakresu prawidłowego żywienia. Pierwszy raport z badania za rok szkolny 2010/2011 zyskał w Komisji Europejskiej duże uznanie. Doświadczenia z Polski zostały uwzględnione przez KE przy opracowywaniu wytycznych dla krajów członkowskich do przeprowadzenia kolejnej oceny programu obejmującej lata szkolne 2011/2012 – 2015/2016.
-
4. Powikłania otyłości ze strony przewodu pokarmowego
Jarosz M., Powikłania otyłości ze strony przewodu pokarmowego, w: Otyłość i jej powikłania – praktyczne zalecenia diagnostyczne i terapeutyczne, Ostrowska L. i wsp. (red.), PZWL, 2021, 637–676
W rozdziale przedstawiono kompleksową ocenę mechanizmów, które prowadzą do rozwoju chorób przewodu pokarmowego u osób z nadwagą i otyłością. Większość chorób gastroenterologicznych związanych jest w mniejszym lub większym stopniu bezpośrednio z nadmiarem tkanki tłuszczowej w organizmie. Bardzo istotną wartością rozdziału jest zwięzłe omówienie diagnostyki oraz leczenia poszczególnych chorób przewodu pokarmowego u osób z otyłością. Rozdział może być pomocny specjalistom zajmującym się leczeniem otyłości jak i również lekarzom podstawowej opieki zdrowotnej. Korzystać z niej mogą także studenci dietetyki i medycyny.
-
5. Report of a WHO Consultation on Obesity 1997
Obesity, preventing and managing the global epidemic, Report of a WHO Consultation on Obesity, Geneva, 3–5 June 1997
Prof. M. Jarosz był konsultantem raportu Obesity, preventing and managing the global epidemic w okresie 1996-1997, w którym podjęto decyzję o zdefiniowaniu otyłości jako choroby i globalnej epidemii. Przedstawiono w nim aktualną sytuację epidemiologiczną dotyczącą otyłości na całym świecie i określono przyczyny tego zjawiska. Bardzo ważnym elementem raportu było określenie w postaci zaleceń działań, które powinny być podjęte we wszystkich krajach na świecie, żeby zahamować rozwój tej choroby i jej powikłań. Wykazano w nim także, jak wielkim obciążeniem ekonomicznym i zagrożeniem cywilizacyjnym jest epidemia otyłości.
-
6. Clinical Pearls in Nutrition and Preventive Medicine 1999
Jarosz M., Helicobacter pylori infection and vitamin C, [in:] Clinical Pearls in Nutrition and Preventive Medicine with the Experts Speak, The role of nutrition in medicine, A decade of service, Roberson K., Ensuna J., Murtagh-Mark C. (ed.), USA, CA, Sacramento, ITServices, 1999, 77
Wywiad naukowy z prof. M. Jaroszem na temat jego pracy naukowej pt. Helicobacter pylori infection and vitamin C, wyróżnionej jako jedno z najważniejszych odkryć w medycynie prewencyjnej (The role of nutrition in medicine) na świecie w 1999 roku. Wykazano w niej, że duże dawki witaminy C mają wpływ na zakażenie H. pylori doprowadzając u części chorych do jego eradykacji (wyleczenia).
-
7. Osteoporosis Update 2011
Jarosz M., Respondek W., Rychlik E., Aetiopathology of Osteoporosis, [in:] Osteoporosis Update, Harsch I., A. (ed.), Series Public Health in the 21st Century, Nova Science Publishers, New York, 2011, 23–39
W rozdziale omówiono wszystkie czynniki żywieniowe i stylu życia prowadzące do rozwoju osteoporozy pierwotnej oraz wtórnej (pomenopauzalnej i geriatrycznej). Przedstawiono złożone mechanizmy poprzez, które wymienione czynniki ryzyka tej choroby oddziałują na funkcje osteoblastów i osteoklastów. Zwrócono szczególną uwagę na związek pomiędzy przebudową tkanki kostnej a metabolizmem wapnia i fosforu oraz rolę witaminy D w procesie mineralizacji kości. Omówiono także bardzo istotną rolę w syntezie masy kostnej mikroelementów takich jak cynk, magnez, miedź. Szczegółowo wyjaśniono poprzez jakie mechanizmy palenie tytoniu, siedzący tryb życia, niedobory masy ciała i hiperhomocysteinemia sprzyjają rozwojowi osteoporozy.
-
8. Alcohol, Nutrition, and Health Consequences 2013
Jarosz M., Rychlik E., Dietary antioxidants in chronic alcoholic pancreatitis, [in:] Alcohol, Nutrition, and Health Consequences, Watson R.R., Preedy V.R., Zibadi S. (ed.), Seria Nutrition and Health, Bendich A. (ed.), Humana Press, Springer Science + Business Media, New York, 2013, 341–356
Prof. M. Jarosz był głównym autorem rozdziału na temat wpływu diety bogatej w antyoksydanty oraz suplementacji witaminami oksydacyjnymi na przebieg przewlekłego zapalenia trzustki. Suplementacja ta u chorych z tą chorobą powoduje zmniejszenie nasilenia dolegliwości bólowych, jak i zmniejszenie ryzyka wystąpienie powikłań tj. torbiele i ropnie trzustki.
-
9. Pancreatitis 1991
Dzieniszewski J., Jarosz M., Chronic pancreatitis in Poland, [in:] Pancreatitis. New data and geographical distribution, Sarles H., Johnson C.D., Sauniére J.F. (ed.), Arnette Blackwell, Paris, 1991, 191–195
Prof. M. Jarosz był kierownikiem tematu naukowego i współautorem pracy Chronic pancreatitis in Poland. Przedstawiono w niej wyniki badań nad przyczynami i częstością występowania przewlekłego zapalenia trzustki w Polsce w porównaniu do innych krajów europejskich. Opisano szczegółowo metody diagnostyczne przewlekłego zapalenia trzustki i ich wartość w ocenie zaawansowania zmian patologicznych występujących w tym narządzie w przebiegu tej choroby.
-
10. Annals of Nutrition and Metabolism 2007
W książce przedstawiono wyniki 12 prac wykonanych pod kierunkiem prof. M. Jarosza:
Jarosz M. i wsp., Frequency of hospitalization because of diseases related to overweight and obesity, Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 381
Jarosz M., Respondek W., Traczyk I., Nutritional status and selected diet related diseases prevalence in patients, Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 98
Jarosz M. i wsp., Overweight and obesity in hospitalized patients with cancers in Poland, Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 249
Jarosz M. i wsp., Correlations between trends in stomach cancer morbidity and in dietary factors in Poland, Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 243
Jarosz M. i wsp., Long-term trends in cancer mortality and morbidity and in dietary pattern in Poland, Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 247
Jarosz M. i wsp., Overweight and obesity prevalence in Poland, Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 366
Jarosz M. i wsp., Applying food intake data to establishing maximum level of vitamins and minerals in food supplements in Poland, Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 104–105
Jarosz M. i wsp., Nutritional and psychological factors and risk of occurrence of gastroesophageal reflux disease (GERD), Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 97
Jarosz M., Wierzejska R., Coffee consumption, active and passive smoking by pregnant women in Poland, Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 293
Jarosz M., Wolnicka K., Falvonoids and furanocoumarins in grapefruit juice and grapefruit and the frequency of occurrence of complications in pharmacotherapy with drugs metabolised in liver and small intestine, Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 296
Traczyk I., Walkiewicz A., Jarosz M., Szponar L., Korszla M., Genetically modified food in Poland in the years 2005-2006 – results from monitoring, Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 107
Walkiewicz A., Traczyk I., Jarosz M., Szponar L., Market of fortified food with vitamins and minerals in Poland in the years 2003–2005 in the context of notification of such products, Ann Nutr Metab, 2007, 51, Suppl. 1, 402–403
-
11. GUT/ Endoscopy 2004
Jarosz M., Dzieniszewski J., Orzeszko M., 20 years prospective epidemiological observation on chronic pancreatitis, GUT, 2004, VI, 53, Endoscopy, I, 36, Thieme, 152–153;
Jarosz M. i wsp., Antioxidants and chronic pancreatitis, GUT, 2004, VI, 53, Endoscopy, I, 36, Thieme, 153
Wykazano w nich, że częstość występowania przewlekłego zapalenia trzustki (PZT) na przestrzeni ostatnich lat w Polsce wzrasta. Poza tym w badaniach stwierdzono, że podawanie chorym antyoksydantów tj. witamina C i E spowalnia proces chorobowy i zmniejsza ryzyko rozwoju różnych powikłań w postaci torbieli i ropni trzustki. Poza tym terapia tego typu zmniejsza częstość występowania napadów bólu brzucha i jego nasilenie u chorych z PZT.
-
12. Annals of Nutrition and Metabolism 2008
Zapolska-Downar D., Nowicka G., Sygitowicz G., Jarosz M., Anthocyanin-Rich Aronox Extract from Aronia melanocarpa E Protects against 7β-Hydroxycholesterol-Induced Apoptosis of Endothelial Cells, Ann Nutr Metab, 2008, 53 (3–4), 283–294
Współautor pracy dotyczącej wpływu aronii na nabłonek endotelialny naczyń i apoptozę. Związki polifenolowe zawarte w aronii i innych produktach roślinnych mają pozytywny efekt w zapobieganiu chorobom układu sercowo-naczyniowego, lecz nie wszystkie mechanizmy prowadzące do tego pozytywnego efektu zostały poznane. W pracy wykazano, że składniki aronii istotnie zmniejszają apoptozę i wytwarzanie wolnych rodników tlenowych oraz korzystnie wpływają na funkcjonowanie mitochondriów komórkowych. Możliwe, że poprzez te mechanizmy aronia i wiele produktów roślinnych ma działanie protekcyjne związane z polifenolami roślinnymi.
-
13. European Journal of Cancer Prevention 1998
Jarosz M. i wsp., Effects of high dose vitamin C treatment on Helicobacter pylori infection and total vitamin C concentration in gastric juice, Eur. J. Cancer Prev., 1998, 7, 449–454
Prof. M. Jarosz był kierownikiem grantu naukowego KBN i głównym autorem międzynarodowej pracy, której celem było wyjaśnienie czy duże dawki witaminy C mają wpływ na zwiększenie stężenia witaminy C w soku żołądkowym oraz czy hamują rozwój Helicobacter pylori. W badaniach stwierdzono, że doustne podawanie dużych dawek witaminy C u chorych z zakażeniem H. pylori i współistniejącym zapaleniem błony śluzowej żołądka zwiększa istotnie stężenie witaminy C w soku żołądkowym oraz u części chorych (ok. 30%) powoduje eradykację H. pylori.
-
14. World Journal of Gastroenterology 2009
Jarosz M. i wsp., Dietary and socio-economic factors in relation to Helicobacter pylori re-infection, World J. Gastroenterol., 2009, 15, 9, 1119–1125
Prof. M. Jarosz był kierownikiem badań naukowych oraz głównym autorem pracy, która dotyczyła wpływu czynników dietetycznych i socjalno-ekonomicznych na ryzyko ponownego zakażenia Helicobacter pylori po uprzednim jej wyleczeniu. W pracy wykazano, że duże spożycie żywności probiotycznej bogatej w bakterie Lactobacillus, warzyw i owoców oraz antyoksydantów (głównie witamin C) zmniejsza ryzyko ponownego zakażenia się tą bakterią.
-
15. World Journal of Gastroenterology 2011
Jarosz M. i wsp., Impact of diet on long-term decline in gastric cancer incidence in Poland, World J. Gastroenterol., 2011, 17, 1, 89–97
Prof. M. Jarosz był kierownikiem badań naukowych oraz głównym autorem pracy, której celem było wyjaśnienie zjawiska zmniejszenia się zachorowalności na raka żołądka w Polsce w okresie 1960–2006. Badania wykazały, że istotny spadek zachorowania na raka żołądka w polskiej populacji w tym okresie był związany głównie ze zwiększonym spożyciem warzyw i owoców oraz witaminy C, a także zmniejszonym spożyciem soli.
